Trước những chỉ trích dữ dội từ quốc hội Mỹ, Nhà Trắng ngày 15/6 đã khẳng định Tổng thống Barack Obama có quyền tiếp tục các hành động quân sự ở Libya mà không cần sự phê chuẩn của quốc hội.
Theo AP, trong một bản báo cáo chi tiết dài 32 trang nộp cho quốc hội, Nhà Trắng cũng ước tính chi phí của các chiến dịch quân sự và hỗ trợ nhân đạo Mỹ tiến hành tại Libya là vào khoảng 800 triệu USD, tính tới ngày 3/6 và có thể tăng lên thành 1,1 tỷ USD vào đầu tháng Chín.
Bản báo cáo này là lần đầu tiên chính quyền Mỹ công khai những chi tiết về tính hợp pháp cũng như chi phí cho cuộc chiến Libya, vốn không hề được quốc hội nước này phê chuẩn. Các quan chức Nhà Trắng giải thích rằng vì Mỹ chỉ có vai trò hỗ trợ giới hạn trong chiến dịch quân sự do NATO chỉ huy ở Libya và các lực lượng Mỹ không tham chiến lâu dài, Tổng thống có quyền hợp hiến để tự quyết định.
“Quan điểm của Tổng thống là các chiến dịch quân sự của Mỹ ở Libya hiện giờ phù hợp với luật về phân chia quyền lực trong chiến tranh và không phải tuân theo luật đó để yêu cầu sự cho phép của quốc hội vì các chiến dịch của quân đội Mỹ không phải là những chiến dịch tấn công được quy định trong điều khoản về thời hạn 60 ngày của luật,” thông báo của Nhà Trắng cho biết.
Luật về phân chia quyền lực trong chiến tranh, được thông qua năm 1973, yêu cầu tổng thống Mỹ phải xin phép quốc hội trước khi đưa quân đội ra nước ngoài, phải báo cáo với quốc hội trong vòng 48 tiếng sau khi cuộc xung đột vũ trang nổ ra và không được để quân đội ở nước ngoài nhiều hơn 60 ngày, cộng thêm 30 ngày để rút quân, mà không được quốc hội phê chuẩn hoặc không tuyên chiến.
Báo cáo của Nhà Trắng được đưa ra sau khi Hạ viện Mỹ thông qua một nghị quyết không có tính ràng buộc chỉ trích ông Obama đã không đưa ra được “cơ sở pháp lý vững chắc” cho việc Mỹ can dự vào Libya. Nghị quyết nói trên cũng đề nghị chính phủ phải trả lời hàng loạt các câu hỏi liên quan, bao gồm quy mô hoạt động của quân đội Mỹ, chi phí cho chiến dịch và ảnh hưởng của nó tới những cuộc chiến của Mỹ ở Iraq và Afghanistan, trước ngày thứ Sáu 17/6.
Tuy nhiên, AP bình luận báo cáo công bố ngày thứ Năm có vẻ sẽ không thể dẹp tan chỉ trích từ quốc hội. Một người phát ngôn của Chủ tịch Hạ viện John Boehner, một đảng viên Cộng hòa, nói Nhà Trắng đã sử dụng “những lý lẽ sáng tạo” gây ra thêm nhiều thắc mắc.
Thượng nghị sĩ Bob Corker của phe Cộng hòa thì nói ông lấy làm ngạc nhiên vì chính phủ nói lực lượng Mỹ không tham gia các hoạt động tấn công ở Libya, bởi lẽ trong các phiên điều trần ngắn được bảo mật với các nghị sĩ, những tướng lĩnh quân đội đã nói khác. “Cách chính phủ xử lý toàn bộ vụ việc này khiến cả hai phe trong quốc hội đều lấy làm khó hiểu,” Corker, một thành viên Ủy ban đối ngoại thượng viện, nói.
Tăng thêm áp lực với ông Obama, một nhóm 10 nghị sĩ lưỡng đảng ngày 15/6 đã đệ đơn kiện Tổng thống vì can thiệp quân sự ở Libya mà chưa có sự cho phép của quốc hội. Các nghị sĩ này nói ông Obama đã vi phạm hiến pháp khi qua mặt quốc hội và sử dụng các tổ chức như Liên hợp quốc và NATO để được quyền tiến hành chiến tranh.
Nghị sĩ Boehner cũng đã gửi cho ông Obama một bức thư trong tuần này nhắc rằng thời hạn 90 ngày đưa quân đội ra nước ngoài theo luật phân chia quyền lực trong chiến tranh đã hết từ ngày Chủ nhật 12/6.
[Nghị sĩ hai đảng đệ đơn kiện Tổng thống Obama]
Các Tổng thống Mỹ trước đó, Cộng hòa hay Dân chủ, đều phớt lờ đạo luật này, vốn được thông qua để kiểm tra quyền lực của Tổng thống với quân đội. Mặc dù cuộc chiến ở Libya hiện chưa biết bao giờ mới kết thúc, bản báo cáo của Nhà Trắng cũng cảnh báo việc Mỹ ngừng tham gia vào chiến dịch hiện do NATO dẫn đầu ở đất nước Bắc Phi này “sẽ làm suy giảm nghiêm trọng khả năng của liên quân tiến hành và duy trì những chiến dịch bảo vệ thường dân Libya.”
Nhà Trắng và Đồi Capitol đã bất đồng với nhau gần như trong suốt chiến dịch Libya về quyền hành của Tổng thống và quốc hội. Những lãnh đạo quốc hội và thành viên của các ủy ban liên quan chỉ được gọi đến Nhà Trắng một ngày trước khi ông Obama ra lệnh không kích Libya. Một số nghị sĩ đến được, những người khác phải họp qua điện thoại do khi đó quốc hội đang có kỳ nghỉ kéo dài một tuần.
Tuy nhiên, các trợ lý của ông Obama nói họ đã báo cáo đầy đủ và cặn kẽ với quốc hội, trích dẫn hơn 30 bản báo cáo cho các nghị sĩ và văn phòng của họ và 10 phiên điều trần trong đó các quan chức chính phủ trả lời về Libya./.