Kiên cố hóa trường lớp học và nhà công vụ cho giáo viên: “Cần lắm nhưng chưa đủ,” là nhận xét chung của rất nhiều thầy cô, bà con và cán bộ lãnh đạo các địa phương, nhất là tại những địa bàn khó khăn nhất của cả nước về đề án Kiên cố hóa trường lớp học và nhà công vụ cho giáo viên.
Nhu cầu bức thiết của các vùng khó khăn
Đến thăm Trường Dân tộc nội trú Đắc Tô, tỉnh Kon Tum ngày đầu tuần, không khí thật vui vẻ. Giờ giải lao, các cô bé, cậu bé người dân tộc Giẻ Chiêng, Rơ Ngao,… náo nức xúm quanh tấm bảng thông tin về hoạt động của trường tuần qua vừa được thay mới bằng các bức ảnh về liên hoan nghệ thuật, thể thao chào mừng ngày 20/11. Tấm bảng được treo ngay sảnh của dãy phòng học hai tầng khá khang trang.
Cô Hiệu trưởng Đặng Thị Quế tâm sự: trường mới tổ chức được bảng thông tin này. Các em rất thích vì đó là những bức ảnh về các hoạt động tập thể của mình do chính các em thực hiện mỗi tuần.
Trước đây trường không làm được vì không có chỗ treo bảng. Dãy phòng học hai tầng mới được xây dựng từ chương trình kiên cố hóa trường học của huyện thay thế cho dãy nhà cấp bốn 5 phòng lợp tôn xuống cấp. Có phòng học mới, trường đã tuyển thêm một lớp, tăng 30 em so với năm học 2009-2010.
Từ dãy phòng học kiên cố hóa này, đã có 30 trẻ em dân tộc Xê Đăng, Rơ ngao,… từ những xã cách xa trung tâm huyện 15-25km được bước vào môi trường học tập mới, không phải cơm đùm cơm nắm và chắc chắn là có tương lai sáng lạn hơn.
Năm học 2009-2010, trường có 100% học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông và 25% thi đỗ đại học nguyện vọng 1 vào Đại học Đà Lạt, Đại học Sư phạm Quy Nhơn,… số còn lại theo học các hệ cao đẳng, trung cấp, cử tuyển.
"Nếu có thêm phòng học, trường sẽ tuyển thêm nhiều học sinh vì còn rất nhiều đồng bào ở xa muốn con em vào học tại trường," cô Quế bày tỏ. Cũng từ đề án kiến cố hóa này, trường có thêm điều kiện tổ chức phòng thiết bị và phòng học bộ môn, nâng cao chất lượng dạy học cho học sinh dân tộc nội trú sánh ngang các vùng thuận lợi.
Niềm vui giản dị và chân thành khi có thêm phòng học mới của cô và trò trường dân tộc nội trú Đắk Tô cũng chính là nguyện vọng bức thiết thay thế các phòng học tạm, xuống cấp, có được cơ ngơi kiên cố, khang trang của người đứng đầu ngành giáo dục tỉnh Kon Tum.
Ông Nguyễn Sỹ Thư, Giám đốc Sở Giáo dục-Đào tạo tỉnh Kon Tum cho biết cả tỉnh cần gần 1.180 phòng học và hơn 750 nhà công vụ giáo viên. Số vốn được giao cả giai đoạn 2008-2012 là hơn 210 tỷ đồng; trong đó vốn từ trái phiếu Chính phủ gần 170 tỷ đồng.
Năm 2010 vốn trái phiếu Chính phủ đã cấp 72%, vốn đối ứng địa phương cũng đạt 70%, với tổng số hơn 150/210 tỷ đồng. Nếu năm 2011 cấp đủ hơn 210 tỷ đồng, dù đã áp dụng mẫu thiết kế đơn giản nhất, đối với tỉnh Kon Tum chỉ đủ để xây dựng khoảng 800 phòng học và 500 nhà công vụ giáo viên, bằng 60% nhu cầu. Đến nay, tỉnh Kon Tum đã hoàn thành gần 520 phòng học và 275 nhà công vụ giáo viên, so với nhu cầu thực tế chỉ bằng 1/3.
Không chỉ với tỉnh Kon Tum, qua khảo sát toàn diện về nhu cầu trường lớp, tỉnh Gia Lai cần phải xây mới, kiên cố hóa hơn 1.570 phòng học và gần 1.410 nhà công vụ giáo viên, nhưng đến nay, nguồn vốn mà đề án Chương trình kiên cố hóa phân bổ cho tỉnh giai đoạn 2008-2012 là hơn 290 tỷ đồng không đủ để tỉnh hoàn thành số phòng học và nhà công vụ giáo viên trên.
Đến nay, tỉnh Gia Lai được cấp từ trái phiếu Chính phủ gần 156 tỷ, chiếm 79% và ngân sách địa phương hơn 40 tỷ đồng, bằng 21%; như vậy tổng kinh phí mới đạt gần 198/290 tỷ đồng, bằng 68% nhưng tỉnh mới chỉ đưa vào xây dựng được gần 750/1.570 phòng học, bằng gần 48% và 690/1.410 nhà công vụ giáo viên, bằng 49%.
Đến nay, tỉnh Gia Lai mới hoàn thành gần 240 phòng học và gần 210 nhà công vụ giáo viên, chỉ bằng khoảng 1/5 so với nhu cầu thực tế. Do sự bức thiết cần phải đủ phòng học và nhà công vụ giáo viên nên tại các huyện, thị xã trong tỉnh, chủ đầu tư đã triển khai thi công nhiều công trình trong đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhưng chưa có vốn bố trí.
Hiện Gia Lai còn nợ các nhà thầu 70 tỷ đồng đang xây dựng dở dang với hy vọng sẽ trang trải được nếu năm 2011 Trung ương sẽ cấp đủ nguồn vốn đã quyết định phân bổ.
Quyết liệt, khẩn trương vẫn chưa đủ
Đề án kiên cố hóa trường lớp học và nhà công vụ giáo viên được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và đi vào triển khai đã gần 10 năm (từ năm 2002). Giai đoạn 2008-2012, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, trực tiếp là Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, sự vào cuộc đồng bộ của nhiều bộ, ngành, trong đó có vai trò tích cực của Thường trực Ban chỉ đạo trung ương là Bộ Giáo dục-Đào tạo, đề án này được đánh giá là một trong những đề án sử dụng trái phiếu Chính phủ hiệu quả và chất lượng.
Tỷ lệ giải ngân vốn đạt hơn 95% năm 2009. Đây là một trong những đề án đạt tỷ lệ giải ngân cao nhất so với các chương trình mục tiêu khác cùng sử dụng chung trái phiếu Chính phủ như y tế, giao thông, thủy lợi.
Gần như mỗi quý của năm 2009 và 2010, Chính phủ đều tổ chức hội nghị giao ban để kịp thời giải quyết vướng mắc và đẩy nhanh tiến độ của đề án với cách tiết kiệm nhất là họp trực tuyến. Những nơi tiến độ giải ngân chậm hoặc có khó khăn, Ban chỉ đạo Trung ương sẽ trực tiếp xuống địa phương kiểm tra và giúp họ tháo gỡ. Chính phủ khuyến khích những nơi giải ngân nhanh sẽ được ứng trước vốn.
Ông Phạm Ngọc Phương, Phó Cục trưởng Cục Cơ sở vật chất-Thiết bị trường học thuộc Bộ Giáo dục-Đào tạo cho biết tổng nguồn vốn từ trái phiếu Chính phủ dành cho đề án trong 5 năm là không thay đổi; trong khi đó, biến động về giá vật liệu xây dựng đã làm suất đầu tư mỗi phòng tăng cao.
Vì vậy, để có hiệu quả, chủ trương của Chính phủ là tập trung các nguồn lực từ trái phiếu Chính phủ và vốn địa phương từng năm lên kế hoạch xây dựng theo thứ tự ưu tiên căn cứ vào suất đầu tư tại thời điểm trên nguyên tắc tiết kiệm nhưng phải đảm bảo mục tiêu kiên cố hóa để triển khai quyết liệt kịp đưa các phòng học và nhà công vụ giáo viên vào sử dụng.
Tiếc rằng vẫn còn một số địa phương vẫn triển khai đầu tư dàn trải nên việc đưa vào sử dụng chậm chễ, kéo dài, thậm chí có địa phương giảm thiểu suất đầu tư đến mức phòng học không đạt yêu cầu kiên cố hóa. Do vậy, dẫu có tiêu hết tiền, vẫn không đủ số phòng học mới như mục tiêu ban đầu. Và như vậy, vẫn còn nhiều phòng học tạm, tranh tre nứa lá, xuống cấp… trong cả nước đang cần được xây mới mà đề án kiên cố hóa trường lớp học và nhà công vụ giáo viên giai đoạn 2008-2012 chưa giải quyết được do thiếu vốn, ông Phạm Ngọc Phương trăn trở.
Để đáp ứng những điều người dân đang cần, các nhà hoạch định chính sách bên cạnh việc cấp đủ nguồn vốn như cam kết ban đầu còn cần nghĩ tới cơ chế bổ sung vốn trái phiếu Chính phủ mỗi năm, ông Phạm Ngọc Phương đề nghị./.
Nhu cầu bức thiết của các vùng khó khăn
Đến thăm Trường Dân tộc nội trú Đắc Tô, tỉnh Kon Tum ngày đầu tuần, không khí thật vui vẻ. Giờ giải lao, các cô bé, cậu bé người dân tộc Giẻ Chiêng, Rơ Ngao,… náo nức xúm quanh tấm bảng thông tin về hoạt động của trường tuần qua vừa được thay mới bằng các bức ảnh về liên hoan nghệ thuật, thể thao chào mừng ngày 20/11. Tấm bảng được treo ngay sảnh của dãy phòng học hai tầng khá khang trang.
Cô Hiệu trưởng Đặng Thị Quế tâm sự: trường mới tổ chức được bảng thông tin này. Các em rất thích vì đó là những bức ảnh về các hoạt động tập thể của mình do chính các em thực hiện mỗi tuần.
Trước đây trường không làm được vì không có chỗ treo bảng. Dãy phòng học hai tầng mới được xây dựng từ chương trình kiên cố hóa trường học của huyện thay thế cho dãy nhà cấp bốn 5 phòng lợp tôn xuống cấp. Có phòng học mới, trường đã tuyển thêm một lớp, tăng 30 em so với năm học 2009-2010.
Từ dãy phòng học kiên cố hóa này, đã có 30 trẻ em dân tộc Xê Đăng, Rơ ngao,… từ những xã cách xa trung tâm huyện 15-25km được bước vào môi trường học tập mới, không phải cơm đùm cơm nắm và chắc chắn là có tương lai sáng lạn hơn.
Năm học 2009-2010, trường có 100% học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông và 25% thi đỗ đại học nguyện vọng 1 vào Đại học Đà Lạt, Đại học Sư phạm Quy Nhơn,… số còn lại theo học các hệ cao đẳng, trung cấp, cử tuyển.
"Nếu có thêm phòng học, trường sẽ tuyển thêm nhiều học sinh vì còn rất nhiều đồng bào ở xa muốn con em vào học tại trường," cô Quế bày tỏ. Cũng từ đề án kiến cố hóa này, trường có thêm điều kiện tổ chức phòng thiết bị và phòng học bộ môn, nâng cao chất lượng dạy học cho học sinh dân tộc nội trú sánh ngang các vùng thuận lợi.
Niềm vui giản dị và chân thành khi có thêm phòng học mới của cô và trò trường dân tộc nội trú Đắk Tô cũng chính là nguyện vọng bức thiết thay thế các phòng học tạm, xuống cấp, có được cơ ngơi kiên cố, khang trang của người đứng đầu ngành giáo dục tỉnh Kon Tum.
Ông Nguyễn Sỹ Thư, Giám đốc Sở Giáo dục-Đào tạo tỉnh Kon Tum cho biết cả tỉnh cần gần 1.180 phòng học và hơn 750 nhà công vụ giáo viên. Số vốn được giao cả giai đoạn 2008-2012 là hơn 210 tỷ đồng; trong đó vốn từ trái phiếu Chính phủ gần 170 tỷ đồng.
Năm 2010 vốn trái phiếu Chính phủ đã cấp 72%, vốn đối ứng địa phương cũng đạt 70%, với tổng số hơn 150/210 tỷ đồng. Nếu năm 2011 cấp đủ hơn 210 tỷ đồng, dù đã áp dụng mẫu thiết kế đơn giản nhất, đối với tỉnh Kon Tum chỉ đủ để xây dựng khoảng 800 phòng học và 500 nhà công vụ giáo viên, bằng 60% nhu cầu. Đến nay, tỉnh Kon Tum đã hoàn thành gần 520 phòng học và 275 nhà công vụ giáo viên, so với nhu cầu thực tế chỉ bằng 1/3.
Không chỉ với tỉnh Kon Tum, qua khảo sát toàn diện về nhu cầu trường lớp, tỉnh Gia Lai cần phải xây mới, kiên cố hóa hơn 1.570 phòng học và gần 1.410 nhà công vụ giáo viên, nhưng đến nay, nguồn vốn mà đề án Chương trình kiên cố hóa phân bổ cho tỉnh giai đoạn 2008-2012 là hơn 290 tỷ đồng không đủ để tỉnh hoàn thành số phòng học và nhà công vụ giáo viên trên.
Đến nay, tỉnh Gia Lai được cấp từ trái phiếu Chính phủ gần 156 tỷ, chiếm 79% và ngân sách địa phương hơn 40 tỷ đồng, bằng 21%; như vậy tổng kinh phí mới đạt gần 198/290 tỷ đồng, bằng 68% nhưng tỉnh mới chỉ đưa vào xây dựng được gần 750/1.570 phòng học, bằng gần 48% và 690/1.410 nhà công vụ giáo viên, bằng 49%.
Đến nay, tỉnh Gia Lai mới hoàn thành gần 240 phòng học và gần 210 nhà công vụ giáo viên, chỉ bằng khoảng 1/5 so với nhu cầu thực tế. Do sự bức thiết cần phải đủ phòng học và nhà công vụ giáo viên nên tại các huyện, thị xã trong tỉnh, chủ đầu tư đã triển khai thi công nhiều công trình trong đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhưng chưa có vốn bố trí.
Hiện Gia Lai còn nợ các nhà thầu 70 tỷ đồng đang xây dựng dở dang với hy vọng sẽ trang trải được nếu năm 2011 Trung ương sẽ cấp đủ nguồn vốn đã quyết định phân bổ.
Quyết liệt, khẩn trương vẫn chưa đủ
Đề án kiên cố hóa trường lớp học và nhà công vụ giáo viên được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và đi vào triển khai đã gần 10 năm (từ năm 2002). Giai đoạn 2008-2012, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, trực tiếp là Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, sự vào cuộc đồng bộ của nhiều bộ, ngành, trong đó có vai trò tích cực của Thường trực Ban chỉ đạo trung ương là Bộ Giáo dục-Đào tạo, đề án này được đánh giá là một trong những đề án sử dụng trái phiếu Chính phủ hiệu quả và chất lượng.
Tỷ lệ giải ngân vốn đạt hơn 95% năm 2009. Đây là một trong những đề án đạt tỷ lệ giải ngân cao nhất so với các chương trình mục tiêu khác cùng sử dụng chung trái phiếu Chính phủ như y tế, giao thông, thủy lợi.
Gần như mỗi quý của năm 2009 và 2010, Chính phủ đều tổ chức hội nghị giao ban để kịp thời giải quyết vướng mắc và đẩy nhanh tiến độ của đề án với cách tiết kiệm nhất là họp trực tuyến. Những nơi tiến độ giải ngân chậm hoặc có khó khăn, Ban chỉ đạo Trung ương sẽ trực tiếp xuống địa phương kiểm tra và giúp họ tháo gỡ. Chính phủ khuyến khích những nơi giải ngân nhanh sẽ được ứng trước vốn.
Ông Phạm Ngọc Phương, Phó Cục trưởng Cục Cơ sở vật chất-Thiết bị trường học thuộc Bộ Giáo dục-Đào tạo cho biết tổng nguồn vốn từ trái phiếu Chính phủ dành cho đề án trong 5 năm là không thay đổi; trong khi đó, biến động về giá vật liệu xây dựng đã làm suất đầu tư mỗi phòng tăng cao.
Vì vậy, để có hiệu quả, chủ trương của Chính phủ là tập trung các nguồn lực từ trái phiếu Chính phủ và vốn địa phương từng năm lên kế hoạch xây dựng theo thứ tự ưu tiên căn cứ vào suất đầu tư tại thời điểm trên nguyên tắc tiết kiệm nhưng phải đảm bảo mục tiêu kiên cố hóa để triển khai quyết liệt kịp đưa các phòng học và nhà công vụ giáo viên vào sử dụng.
Tiếc rằng vẫn còn một số địa phương vẫn triển khai đầu tư dàn trải nên việc đưa vào sử dụng chậm chễ, kéo dài, thậm chí có địa phương giảm thiểu suất đầu tư đến mức phòng học không đạt yêu cầu kiên cố hóa. Do vậy, dẫu có tiêu hết tiền, vẫn không đủ số phòng học mới như mục tiêu ban đầu. Và như vậy, vẫn còn nhiều phòng học tạm, tranh tre nứa lá, xuống cấp… trong cả nước đang cần được xây mới mà đề án kiên cố hóa trường lớp học và nhà công vụ giáo viên giai đoạn 2008-2012 chưa giải quyết được do thiếu vốn, ông Phạm Ngọc Phương trăn trở.
Để đáp ứng những điều người dân đang cần, các nhà hoạch định chính sách bên cạnh việc cấp đủ nguồn vốn như cam kết ban đầu còn cần nghĩ tới cơ chế bổ sung vốn trái phiếu Chính phủ mỗi năm, ông Phạm Ngọc Phương đề nghị./.
Hoàng Hoa (TTXVN/Vietnam+)