Việt Nam hiện đứng thứ 13 thế giới về mức đông dân và là một trong những nước có mật độ dân số rất cao với qui mô hơn 86 triệu người, mật độ dân số gần 260 người/km2. Đây là con số được đưa ra tại Lễ mít tinh Kỷ niệm Ngày dân số Việt Nam (26/12) diễn ra sáng nay tại Hà Nội.
Với tỷ lệ phát triển dân số 1,21% hiện nay, mỗi năm dân số nước ta vẫn tăng thêm hơn 1 triệu người. Năm 2008, mức sinh và tỷ lệ sinh con thứ 3 đã tăng lên. Năm nay cũng là năm không đạt được chỉ tiêu về mức sinh và về số người sử dụng biện pháp tránh thai. Số con trung bình của mỗi cặp vợ chồng ở khu vực thành thị đã là 1,7-1,8 con, song ở nhiều địa phương con số này vẫn còn là 2,5-2,6 con.
Mất cân bằng giới tính đang là vấn đề "nóng"
Bên cạnh vấn đề quy mô dân số, việc mất cân bằng giới tính khi sinh đang là vấn đề được dư luận quan tâm, vì nó sẽ ảnh hưởng đến giống nòi của đất nước trong tương lai. Hiện tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đã bước vào mức cao là 112 bé trai/100 bé gái.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Bá Thủy, Thứ trưởng Bộ Y tế- kiêm Tổng Cục Trưởng tổng Cục dân số/Kế hoạch hóa gia đình, vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam hiện trở thành vấn đề trọng tâm của ngành dân số nói riêng và xã hội nói chung tạo nên sự thiếu hụt nữ thanh niên trong tương lai. Cùng với hàng loạt các vấn đề về nòi giống, ổn định xã hội, kinh tế thuần phong mỹ tục.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến việc mất cân bằng giới tính này. Một trong số đó , theo các chuyên gia dân số học là do việc lựa chọn giới tính ở nước ta được hình thành ngay khi sinh con thứ 2. Thêm vào đó, tình hình phụ nữ di cư lấy chồng nước ngoài có xu hướng tăng ở một số địa phương sẽ càng làm trầm trọng thêm vấn đề mất cân bằng giới tính theo hướng thừa nam, thiếu nữ ở nước ta trong những năm tới.
Một tác nhân tất yếu, mà Việt Nam cũng như Quỹ dân số liên hợp quốc đến nay phải thừa nhận: chính sách kế hoạch hóa gia đình phần nào đã tác động mạnh đến việc thừa nam thiếu nữ nhất là các nước Khu vực Châu Á, vấn đề người già và già hóa dân số ... Cùng với sự buông lỏng công tác tuyên truyền về kế hoạch hoá trong thời gian gần đây; tư tưởng “trọng nam khinh nữ” cố sinh con trai để nối dõi tông đường... Điều đáng nói là sự tiếp tay của một số cán bộ chuyên môn ngành y tế với sự tham gia chẩn đoán giới tính thai nhi quá sớm mà Nhà nước chưa có chế tài quy định. Tình trạng nạo phá thai, chủ yếu là bỏ thai nhi gái, có xu hướng gia tăng.
Tăng cường công tác tuyên truyền
Theo Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan, dù có nhiều nỗ lực của các ngành các cấp, đặc biệt là các cộng tác viên nhưng kết quả công tác dân số chưa thực sự vững chắc, mức sinh tăng trở lại liên tục trong 2 năm 2007 và 2008 vừa qua làm cho quy mô dân số tăng nhanh, đặt ra nhiều vấn đề kinh tế xã hội cần giải quyết.
Phó Chủ tịch nước đã yêu cầu: Để công tác dân số đạt được kết quả mới, trước hết cán bộ đảng viên phải gương mẫu, đi đầu trong việc thực hiện chính sách Dân số - Kế hoạch hóa gia đình; các cấp Đảng và chính quyền phải quan tâm lãnh đạo công tác dân số. Đồng thời, cần phải củng cố và kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác Dân số - Kế hoạch hóa gia đình ở các cấp; đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền với nội dung và hình thức phù hợp với từng vùng, từng nhóm dân cư...
Trong năm 2009 và những năm tiếp theo, Việt Nam cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp như: tuyên truyền vận động thật mạnh về chuyển đổi hành vi, thực hiện quyền bình đẳng giới. Đồng thời, phát triển các dịch vụ xã hội thích ứng với giai đoạn cơ cấu dân số già ở nước ta từ năm 2015, từng bước hoàn thiện chế độ an sinh tuổi già (bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội,...).
Việt Nam cần tích cực phát triển các ngành nghề, sản phẩm và dịch vụ phù hợp với nhu cầu đặc biệt của người già, chủ động đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng sống vui, sống khỏe, sống có ích của người cao tuổi. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu, xử lý nghiêm các hành vi lựa chọn giới tính khi sinh, đi đầu là giới công chức, viên chức và đảng viên.
Với chủ đề "Tăng cường cam kết, nhanh chóng ổn định mức sinh thay thế”, ngày Dân số Việt Nam năm nay nhằm kêu gọi mọi người nâng cao nhận thức thực hiện mỗi gia đình chỉ có hai con, coi con trai cũng như con gái để nuôi dạy con tốt vì hạnh phúc và chất lượng cuộc sống của mỗi gia đình.
Nâng cao nhận thức là biện pháp quan trọng bởi chỉ khi các cặp vợ chồng hiểu được đói nghèo là do đông con mang lại, đồng thời có sự bình đẳng giữa trẻ em trai, trẻ em gái thì công tác Dân số - Kế hoạch hóa gia đình mới có kết quả như mong muốn.
Tiến sĩ Nguyễn Bá Thủy, Thứ trưởng Bộ Y tế Việt Nam cũng nêu rõ: 5 nhiệm vụ của Ngành dân số trong năm 2009 là: Tiếp tục khẩn trương và kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác dân số các cấp; triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng dân số; tập trung xây dựng các mô hình can thiệp nhằm giảm tình trạng mất cân bằng giới tính; triển khai đồng bộ các giải pháp truyền thông chuyển đổi hành vi; nâng cao chất lượng dịch vụ kế hoạch hóa gia đình; phấn đấu thực hiện đạt và vượt chỉ tiêu về dân số - Kế hoạch hóa gia đình, về giảm tỷ lệ sinh xuống mức 1,14% và giảm quy mô dân số xuống dưới 89 triệu người theo Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ X đã đề ra./.
(TTXVN/Vietnam+)