Sau năm ngày làm việc, chiều 23/7, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 43 (AMM-43); Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN với các nước đối tác (PMC); Diễn đàn an ninh khu vực ASEAN (ARF) lần thứ 17 tại Hà Nội, đã kết thúc thành công tốt đẹp.
Phát biểu tại lễ bế mạc, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm nêu bật những nội dung được tập trung thảo luận tại các hội nghị lần này gồm đẩy nhanh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN; bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN; tăng cường hòa bình và ổn định khu vực; đề ra các biện pháp cụ thể nhằm đưa ASEAN hướng về phía trước, biến tầm nhìn thành hành động, xây dựng Cộng đồng ASEAN như lộ trình đã đề ra.
Phó Thủ tướng bày tỏ cảm ơn các đại biểu đã tham gia tích vực và có những đóng góp quý báu cho thành công của các Hội nghị lần này; đồng thời cam kết Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực hết mình, hợp tác chặt chẽ với các nước thành viên ASEAN thực hiện các nhiệm vụ chung trong thời gian còn lại của năm trên cương vị Chủ tịch ASEAN cũng như trong các năm sắp tới.
Đẩy nhanh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN
Tự hào về những tiến bộ quan trọng đã đạt được trong nỗ lực hướng tới xây dựng Cộng đồng ASEAN trên cả 3 trụ cột, tại hội nghị lần này, các Bộ trưởng tái khẳng định quyết tâm đẩy nhanh việc thực hiện hiệu quả Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và thúc đẩy hơn nữa văn hóa thực thi trong tất cả các thỏa thuận của ASEAN.
Các bộ trưởng đã xem xét dự thảo đầu tiên của Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN và sẽ tiếp tục xem xét dự thảo sửa đổi của Kế hoạch trước khi đệ trình lên Hội nghị Cấp cao thứ 17. Kế hoạch này sẽ tạo dựng một khuôn khổ để tăng cường Kết nối ASEAN và hỗ trợ quá trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.
Các bộ trưởng tái khẳng định quyết tâm đưa Hiến chương ASEAN đi vào cuộc sống ở mọi khía cạnh, thông qua việc hoàn thành một khuôn khổ pháp lý hoàn chỉnh vào thời gian sớm nhất, đảm bảo bộ máy tổ chức mới hoạt động hiệu quả và phương thức hoạt động không ngừng được cải tiến.
Các bộ trưởng đã thảo luận các biện pháp hướng tới một cộng đồng lấy người dân làm trung tâm;đồng ý xây dựng Kế hoạch tổng thể về tuyên truyền, trên cơ sở tổng hợp kế hoạch tuyên truyền của cả 3 trụ cột nhằm nâng cao nhận thức và tham gia của người dân vào quá trình xây dựng cộng đồng.
Các bộ trưởng hoan nghênh Ủy ban liên chính phủ ASEAN về Nhân quyền đã nỗ lực hoàn thành Kế hoạch công tác 5 năm và thông qua các chương trình, hoạt động ưu tiên cho giai đoạn 2010-2011 của AICHR.
Tái khẳng định AICHR là cơ quan có vai trò bao trùm trong hợp tác khu vực về nhân quyền, các bộ trưởng nhấn mạnh AICHR cần bảo đảm hoạt động hiệu quả trên cơ sở Quy chế hoạt động và xây dựng quan hệ công tác phù hợp với các cơ quan nhân quyền khác của ASEAN, trong đó có Ủy ban ASEAN về Thúc đẩy và Bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em (ACWC).
Trong nỗ lực hướng tới một cộng đồng lấy người dân làm trung tâm, các bộ trưởng đã nhất trí xây dựng Kế hoạch Tuyên truyền chung trên cơ sở kết hợp kế hoạch tuyên truyền của cả 3 trụ cột giúp người dân nâng cao nhận thức và tham gia nhiều hơn vào quá trình xây dựng cộng đồng; nhất trí xây dựng Tuyên bố về Cứu trợ nhân đạo đối với người và tàu thuyền bị nạn trên biển.
Điều này một lần nữa thể hiện tinh thần tương trợ lẫn nhau trong ASEAN, sau khi các thành viên đã thông qua các nguyên tắc hướng dẫn việc tiến hành cứu trợ khẩn cấp đối với công dân ASEAN gặp nạn do xung đột hoặc khủng hoảng ở nước thứ ba, và Tuyên bố ASEAN về bảo vệ và thúc đẩy quyền của người lao động nhập cư.
Bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN
Tái khẳng định quyết tâm mạnh mẽ nhằm bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình, ASEAN đã có những hành động cụ thể để triển khai quyết định của các nhà lãnh đạo tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 16. Các bộ trưởng nhận thấy, cần đẩy mạnh nỗ lực đẩy nhanh quá trình xây dựng cộng đồng ASEAN, đồng thời tích cực, chủ động tăng cường hơn nữa quan hệ đối ngoại và củng cố vai trò của ASEAN với tư cách là động lực chính trong các cơ chế hiện có ở khu vực.
Các bộ trưởng nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng chiến lược và kế hoạch trong quan hệ với các bên đối thoại thông qua các khuôn khổ ASEAN+1 một cách toàn diện, nhằm làm những quan hệ đối tác này ngày càng thực chất hơn. Thỏa thuận tổ chức Hội nghị Cấp cao ASEAN+1 với một số đối tác trong năm nay, bên cạnh các hội nghị hàng năm hiện có, sẽ giúp tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác của ASEAN.
Các bộ trưởng cũng nhất trí cần đóng vai trò chủ động, tích cực hơn nữa trong việc dẫn dắt quá trình phát triển của các cơ chế ASEAN+3 và EAS vì mục tiêu tăng cường hợp tác Đông Á; cần bảo đảm sự phát triển của hai tiến trình này sẽ phục vụ cho mục tiêu ưu tiên là xây dựng Cộng đồng ASEAN.
Các bộ trưởng khẳng định lại các nguyên tắc chỉ đạo mà Lãnh đạo Cấp cao đã nhất trí, rằng bất cứ khuôn khổ hay tiến trình khu vực nào cũng cần được xây dựng trên cơ sở và bổ trợ cho các cơ chế hiện có và ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN.
Hoan nghênh ý định của Nga và Mỹ trở thành thành viên của cấp cao Đông Á, các Bộ trưởng nhất trí khuyến nghị các lãnh đạo ASEAN tại Cấp cao ASEAN 17 có quyết định chính thức về việc mời hai nước này tham gia cấp cao Đông Á với cách thức và thời điểm phù hợp. Với quyết định này, ASEAN một lần nữa thể hiện vai trò là động lực chính trong thúc đẩy hơn nữa đối thoại và hợp tác vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực.
Tăng cường hòa bình và ổn định khu vực
Khẳng định lại cam kết mạnh mẽ trong việc duy trì hòa bình và an ninh khu vực, các Bộ trưởng nhất trí tiến hành các biện pháp, hoạt động một cách chủ động nhằm thúc đẩy đối thoại và hợp tác cũng như phát huy vai trò của các công cụ và cơ chế liên quan.
Giá trị của Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á (TAC) đã được nâng lên hơn nữa thông qua việc Canada và Thổ Nhĩ Kỳ tham gia TAC và Nghị định thư thứ 3 sửa đổi Hiệp ước được ký kết để tạo điều kiện cho EU/EC có thể tham gia vào TAC trong một tương lai gần.
Các bộ trưởng nhất trí thúc đẩy hơn nữa Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân nhằm bảo đảm khu vực chúng ta hoàn toàn không có vũ khí hạt nhân, đồng thời đóng góp vào các nỗ lực chung toàn cầu về không phổ biến và giải trừ vũ khí hạt nhân.
Khẳng định lại cam kết về duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông, các Bộ trưởng nhất trí tôn trọng và thực hiện Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), theo đó sẽ nỗ lực nhằm sớm nối lại Cuộc họp các Quan chức cao cấp ASEAN-Trung Quốc về DOC.
Việc thông qua Kế hoạch Hành động Hà Nội thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn ARF đã thể hiện cam kết mạnh mẽ nhằm thúc đẩy ARF với tư cách là diễn đàn chủ chốt về đối thoại và hợp tác chính trị và an ninh trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Các bộ trưởng chia sẻ quan điểm rằng Hội nghị Bộ trưởng Quốc Phòng ASEAN với các nước đối thoại sẽ là diễn đàn hữu ích để thúc đẩy đối thoại và hợp tác khu vực về các vấn đề an ninh quốc phòng; trông đợi Hội nghị ADMM Plus sẽ đạt được những kết quả có ý nghĩa; ủng hộ việc thành lập một cơ chế hợp tác giữa các cơ quan an ninh nội địa của các quốc gia thành viên ASEAN.
Các bộ trưởng cho rằng, mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, song còn rất nhiều việc cần làm, cần có những nỗ lực lớn hơn và tiến hành các biện pháp cụ thể để biến tầm nhìn thành hành động; cần có những hành động, biện pháp cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN một cách hiệu quả và đúng tiến độ./.
Phát biểu tại lễ bế mạc, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm nêu bật những nội dung được tập trung thảo luận tại các hội nghị lần này gồm đẩy nhanh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN; bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN; tăng cường hòa bình và ổn định khu vực; đề ra các biện pháp cụ thể nhằm đưa ASEAN hướng về phía trước, biến tầm nhìn thành hành động, xây dựng Cộng đồng ASEAN như lộ trình đã đề ra.
Phó Thủ tướng bày tỏ cảm ơn các đại biểu đã tham gia tích vực và có những đóng góp quý báu cho thành công của các Hội nghị lần này; đồng thời cam kết Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực hết mình, hợp tác chặt chẽ với các nước thành viên ASEAN thực hiện các nhiệm vụ chung trong thời gian còn lại của năm trên cương vị Chủ tịch ASEAN cũng như trong các năm sắp tới.
Đẩy nhanh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN
Tự hào về những tiến bộ quan trọng đã đạt được trong nỗ lực hướng tới xây dựng Cộng đồng ASEAN trên cả 3 trụ cột, tại hội nghị lần này, các Bộ trưởng tái khẳng định quyết tâm đẩy nhanh việc thực hiện hiệu quả Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và thúc đẩy hơn nữa văn hóa thực thi trong tất cả các thỏa thuận của ASEAN.
Các bộ trưởng đã xem xét dự thảo đầu tiên của Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN và sẽ tiếp tục xem xét dự thảo sửa đổi của Kế hoạch trước khi đệ trình lên Hội nghị Cấp cao thứ 17. Kế hoạch này sẽ tạo dựng một khuôn khổ để tăng cường Kết nối ASEAN và hỗ trợ quá trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.
Các bộ trưởng tái khẳng định quyết tâm đưa Hiến chương ASEAN đi vào cuộc sống ở mọi khía cạnh, thông qua việc hoàn thành một khuôn khổ pháp lý hoàn chỉnh vào thời gian sớm nhất, đảm bảo bộ máy tổ chức mới hoạt động hiệu quả và phương thức hoạt động không ngừng được cải tiến.
Các bộ trưởng đã thảo luận các biện pháp hướng tới một cộng đồng lấy người dân làm trung tâm;đồng ý xây dựng Kế hoạch tổng thể về tuyên truyền, trên cơ sở tổng hợp kế hoạch tuyên truyền của cả 3 trụ cột nhằm nâng cao nhận thức và tham gia của người dân vào quá trình xây dựng cộng đồng.
Các bộ trưởng hoan nghênh Ủy ban liên chính phủ ASEAN về Nhân quyền đã nỗ lực hoàn thành Kế hoạch công tác 5 năm và thông qua các chương trình, hoạt động ưu tiên cho giai đoạn 2010-2011 của AICHR.
Tái khẳng định AICHR là cơ quan có vai trò bao trùm trong hợp tác khu vực về nhân quyền, các bộ trưởng nhấn mạnh AICHR cần bảo đảm hoạt động hiệu quả trên cơ sở Quy chế hoạt động và xây dựng quan hệ công tác phù hợp với các cơ quan nhân quyền khác của ASEAN, trong đó có Ủy ban ASEAN về Thúc đẩy và Bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em (ACWC).
Trong nỗ lực hướng tới một cộng đồng lấy người dân làm trung tâm, các bộ trưởng đã nhất trí xây dựng Kế hoạch Tuyên truyền chung trên cơ sở kết hợp kế hoạch tuyên truyền của cả 3 trụ cột giúp người dân nâng cao nhận thức và tham gia nhiều hơn vào quá trình xây dựng cộng đồng; nhất trí xây dựng Tuyên bố về Cứu trợ nhân đạo đối với người và tàu thuyền bị nạn trên biển.
Điều này một lần nữa thể hiện tinh thần tương trợ lẫn nhau trong ASEAN, sau khi các thành viên đã thông qua các nguyên tắc hướng dẫn việc tiến hành cứu trợ khẩn cấp đối với công dân ASEAN gặp nạn do xung đột hoặc khủng hoảng ở nước thứ ba, và Tuyên bố ASEAN về bảo vệ và thúc đẩy quyền của người lao động nhập cư.
Bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN
Tái khẳng định quyết tâm mạnh mẽ nhằm bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình, ASEAN đã có những hành động cụ thể để triển khai quyết định của các nhà lãnh đạo tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 16. Các bộ trưởng nhận thấy, cần đẩy mạnh nỗ lực đẩy nhanh quá trình xây dựng cộng đồng ASEAN, đồng thời tích cực, chủ động tăng cường hơn nữa quan hệ đối ngoại và củng cố vai trò của ASEAN với tư cách là động lực chính trong các cơ chế hiện có ở khu vực.
Các bộ trưởng nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng chiến lược và kế hoạch trong quan hệ với các bên đối thoại thông qua các khuôn khổ ASEAN+1 một cách toàn diện, nhằm làm những quan hệ đối tác này ngày càng thực chất hơn. Thỏa thuận tổ chức Hội nghị Cấp cao ASEAN+1 với một số đối tác trong năm nay, bên cạnh các hội nghị hàng năm hiện có, sẽ giúp tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác của ASEAN.
Các bộ trưởng cũng nhất trí cần đóng vai trò chủ động, tích cực hơn nữa trong việc dẫn dắt quá trình phát triển của các cơ chế ASEAN+3 và EAS vì mục tiêu tăng cường hợp tác Đông Á; cần bảo đảm sự phát triển của hai tiến trình này sẽ phục vụ cho mục tiêu ưu tiên là xây dựng Cộng đồng ASEAN.
Các bộ trưởng khẳng định lại các nguyên tắc chỉ đạo mà Lãnh đạo Cấp cao đã nhất trí, rằng bất cứ khuôn khổ hay tiến trình khu vực nào cũng cần được xây dựng trên cơ sở và bổ trợ cho các cơ chế hiện có và ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN.
Hoan nghênh ý định của Nga và Mỹ trở thành thành viên của cấp cao Đông Á, các Bộ trưởng nhất trí khuyến nghị các lãnh đạo ASEAN tại Cấp cao ASEAN 17 có quyết định chính thức về việc mời hai nước này tham gia cấp cao Đông Á với cách thức và thời điểm phù hợp. Với quyết định này, ASEAN một lần nữa thể hiện vai trò là động lực chính trong thúc đẩy hơn nữa đối thoại và hợp tác vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực.
Tăng cường hòa bình và ổn định khu vực
Khẳng định lại cam kết mạnh mẽ trong việc duy trì hòa bình và an ninh khu vực, các Bộ trưởng nhất trí tiến hành các biện pháp, hoạt động một cách chủ động nhằm thúc đẩy đối thoại và hợp tác cũng như phát huy vai trò của các công cụ và cơ chế liên quan.
Giá trị của Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á (TAC) đã được nâng lên hơn nữa thông qua việc Canada và Thổ Nhĩ Kỳ tham gia TAC và Nghị định thư thứ 3 sửa đổi Hiệp ước được ký kết để tạo điều kiện cho EU/EC có thể tham gia vào TAC trong một tương lai gần.
Các bộ trưởng nhất trí thúc đẩy hơn nữa Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân nhằm bảo đảm khu vực chúng ta hoàn toàn không có vũ khí hạt nhân, đồng thời đóng góp vào các nỗ lực chung toàn cầu về không phổ biến và giải trừ vũ khí hạt nhân.
Khẳng định lại cam kết về duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông, các Bộ trưởng nhất trí tôn trọng và thực hiện Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), theo đó sẽ nỗ lực nhằm sớm nối lại Cuộc họp các Quan chức cao cấp ASEAN-Trung Quốc về DOC.
Việc thông qua Kế hoạch Hành động Hà Nội thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn ARF đã thể hiện cam kết mạnh mẽ nhằm thúc đẩy ARF với tư cách là diễn đàn chủ chốt về đối thoại và hợp tác chính trị và an ninh trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Các bộ trưởng chia sẻ quan điểm rằng Hội nghị Bộ trưởng Quốc Phòng ASEAN với các nước đối thoại sẽ là diễn đàn hữu ích để thúc đẩy đối thoại và hợp tác khu vực về các vấn đề an ninh quốc phòng; trông đợi Hội nghị ADMM Plus sẽ đạt được những kết quả có ý nghĩa; ủng hộ việc thành lập một cơ chế hợp tác giữa các cơ quan an ninh nội địa của các quốc gia thành viên ASEAN.
Các bộ trưởng cho rằng, mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, song còn rất nhiều việc cần làm, cần có những nỗ lực lớn hơn và tiến hành các biện pháp cụ thể để biến tầm nhìn thành hành động; cần có những hành động, biện pháp cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN một cách hiệu quả và đúng tiến độ./.
(TTXVN/Vietnam+)