Xã Minh Nông, nay là phường Minh Nông, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, được biết đến là nơi các Vua Hùng chọn để dạy nhân dân nghề trồng lúa nước.
Ở Minh Nông hiện vẫn còn đàn Tịch Điền, là nơi tiến hành cúng tế Thần Nông với lễ hội xuống đồng mang đậm bản sắc của cư dân nông nghiệp lúa nước. Xưa kia, Minh Nông là một trong tám tổng lớn của tỉnh Phú Thọ, có diện tích trải rộng trên địa bàn tám xã, phường của thành phố Việt Trì bây giờ. Vùng đất có phường Minh Nông hôm nay, ngày trước còn gọi là Kẻ Nú hay làng Nú.
Theo các nhà nghiên cứu, Nú đồng nghĩa và đồng âm với Lú nghĩa là Lúa. Cho nên Kẻ Nú còn gọi là Kẻ Lú, hay Kẻ Lúa-Làng Lúa. Kẻ Nú xưa, nay là phường Minh Nông, gồm các xóm Hồng Hải (xóm Giải Làng), Thông Đậu (xóm Đõ), Minh Tân (xóm Nhúi), Minh Bột (xóm Đồi Ngược), Hòa Phong (đồi Lúa, đồi Rơm).
Minh Nông là vùng đất rất thuận lợi cho việc sinh trưởng và phát triển của cây lúa nước do nằm gọn trong lưu vực của sông Hồng, lại tiếp giáp với lưu vực của sông Lô và sông Đà, lượng phù sa màu mỡ và nguồn nước quanh năm luôn đầy đủ cho việc canh tác.
Theo truyền thuyết thì thời xa xưa, nhân dân chưa biết cày cấy để làm ra thóc gạo, mà chỉ sống dựa vào rễ cây, rau dại, thịt thú rừng. Thấy vùng đất ven sông sau mỗi lần nước dâng, đất đai được phù sa bồi thêm màu mỡ, Vua Hùng gọi dân đến bảo tìm cách đắp bờ giữ nước. Một hôm, các con gái Vua Hùng cùng nhân dân đi đánh cá, thấy từng đàn chim bay lượn khắp bãi bên sông và chợt có một con chim thả bông lúa rơi trên mái tóc Mỵ Nương. Nàng đem bông lúa về trình với cha. Vua Hùng cho là điềm lành, liền bảo các con ra bãi tuốt những bông lúa đó đem về.
Mùa Xuân, Vua cùng con dân đem hạt lúa ra đồng. Vua xuống bãi, lấy que nhọn chọc lỗ để tra hạt. Khi mạ lên, dân không biết cấy, lại tìm hỏi Vua Hùng. Vua Hùng nhổ mạ, đem tới những trà ruộng, lội xuống cấy cho dân xem. Mỵ Nương và nhân dân thấy vậy cùng làm theo.
Đến mùa lúa chín, dân nghe lời Vua gặt lúa đem về. Từ đó, hạt gạo đã làm cho cuộc sống ấm no hơn. Tưởng nhớ công ơn Vua Hùng, nhân dân đã tôn Vua làm ông tổ nghề nông, thường gọi là Thần Nông và dựng đàn Tịch Điền quay lưng về hướng Tây Nam nơi xưa kia Vua đã ngồi dạy dân cấy lúa. Nhân dân còn đặt kho lương thực trên đồi Lúa, để rơm rạ ở đồi Rơm, đặt tên chợ là Chợ Lú.
Để tưởng nhớ công ơn của Vua Hùng, hàng năm nhân dân xã Minh Nông đã tổ chức lễ hội Tịch Điền. Sau những biến cố của lịch sử, lễ hội Tịch Điền ở Minh Nông tưởng chừng đã mai một. Những năm gần đây, nhận thức rõ tầm quan trọng của sự tích "Vua Hùng dạy dân trồng lúa" là một trong những tập tục tín ngưỡng đặc trưng của cư dân nông nghiệp Việt Nam, Ủy ban Nhân dân thành phố Việt Trì đã xây dựng đề án phục dựng lại Lễ hội Tịch Điền.
Tháng Giêng năm Canh Dần 2010, Lễ hội Tịch Điền ở Minh Nông được tổ chức trong không gian trải rộng theo vùng đất như truyền thuyết xưa, từ khu vực Chợ Lú đến các thôn Minh Bột, Hồng Hải, Thông Đậu của xã Minh Nông.
Khu di tích Tịch Điền có diện tích khoảng 1.000m2, cánh đồng quy hoạch rộng khoảng 10ha. Việc tổ chức Lễ hội Tịch Điền gắn với sự linh thiêng của Lễ hội Đền Hùng, tạo nên điểm nhấn văn hóa tâm linh của con dân đất Việt.
Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, các thế hệ nhân dân làng Minh Nông một lòng trung kiên xây dựng và bảo vệ đất nước, phát triển kinh tế. Tại Minh Nông, vẫn còn lưu danh những trận đánh của đội du kích trong kháng chiến chống thực dân Pháp. Với các thành tích ấy, đội du kích của làng Minh Nông đã vinh dự được Đại tướng Võ Nguyên Giáp tặng thưởng một cây kiếm quý.
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hàng trăm người con Minh Nông đã quên mình chiến đấu và hy sinh. Năm 2004, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Minh Nông vinh dự được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Minh Nông ngày nay đã và đang thay da đổi thịt từng ngày. Năm 2010, Minh Nông vinh dự được nhận quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập phường Minh Nông thuộc thành phố Việt Trì.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Minh Nông, ông Nguyễn Văn Bằng cho biết phường hiện có 5 khu dân cư, 2.288 hộ với 8.326 nhân khẩu. Trong những năm qua, phường được thành phố Việt Trì đầu tư xây dựng nhiều công trình trọng điểm, đường làng, ngõ xóm được bê tông hóa. Hệ thống điện-đường-trường-trạm được xây dựng khang trang, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt. Minh Nông-vùng đất gắn liền với lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc đang vươn lên như một điểm sáng của đất Tổ./.
Ở Minh Nông hiện vẫn còn đàn Tịch Điền, là nơi tiến hành cúng tế Thần Nông với lễ hội xuống đồng mang đậm bản sắc của cư dân nông nghiệp lúa nước. Xưa kia, Minh Nông là một trong tám tổng lớn của tỉnh Phú Thọ, có diện tích trải rộng trên địa bàn tám xã, phường của thành phố Việt Trì bây giờ. Vùng đất có phường Minh Nông hôm nay, ngày trước còn gọi là Kẻ Nú hay làng Nú.
Theo các nhà nghiên cứu, Nú đồng nghĩa và đồng âm với Lú nghĩa là Lúa. Cho nên Kẻ Nú còn gọi là Kẻ Lú, hay Kẻ Lúa-Làng Lúa. Kẻ Nú xưa, nay là phường Minh Nông, gồm các xóm Hồng Hải (xóm Giải Làng), Thông Đậu (xóm Đõ), Minh Tân (xóm Nhúi), Minh Bột (xóm Đồi Ngược), Hòa Phong (đồi Lúa, đồi Rơm).
Minh Nông là vùng đất rất thuận lợi cho việc sinh trưởng và phát triển của cây lúa nước do nằm gọn trong lưu vực của sông Hồng, lại tiếp giáp với lưu vực của sông Lô và sông Đà, lượng phù sa màu mỡ và nguồn nước quanh năm luôn đầy đủ cho việc canh tác.
Theo truyền thuyết thì thời xa xưa, nhân dân chưa biết cày cấy để làm ra thóc gạo, mà chỉ sống dựa vào rễ cây, rau dại, thịt thú rừng. Thấy vùng đất ven sông sau mỗi lần nước dâng, đất đai được phù sa bồi thêm màu mỡ, Vua Hùng gọi dân đến bảo tìm cách đắp bờ giữ nước. Một hôm, các con gái Vua Hùng cùng nhân dân đi đánh cá, thấy từng đàn chim bay lượn khắp bãi bên sông và chợt có một con chim thả bông lúa rơi trên mái tóc Mỵ Nương. Nàng đem bông lúa về trình với cha. Vua Hùng cho là điềm lành, liền bảo các con ra bãi tuốt những bông lúa đó đem về.
Mùa Xuân, Vua cùng con dân đem hạt lúa ra đồng. Vua xuống bãi, lấy que nhọn chọc lỗ để tra hạt. Khi mạ lên, dân không biết cấy, lại tìm hỏi Vua Hùng. Vua Hùng nhổ mạ, đem tới những trà ruộng, lội xuống cấy cho dân xem. Mỵ Nương và nhân dân thấy vậy cùng làm theo.
Đến mùa lúa chín, dân nghe lời Vua gặt lúa đem về. Từ đó, hạt gạo đã làm cho cuộc sống ấm no hơn. Tưởng nhớ công ơn Vua Hùng, nhân dân đã tôn Vua làm ông tổ nghề nông, thường gọi là Thần Nông và dựng đàn Tịch Điền quay lưng về hướng Tây Nam nơi xưa kia Vua đã ngồi dạy dân cấy lúa. Nhân dân còn đặt kho lương thực trên đồi Lúa, để rơm rạ ở đồi Rơm, đặt tên chợ là Chợ Lú.
Để tưởng nhớ công ơn của Vua Hùng, hàng năm nhân dân xã Minh Nông đã tổ chức lễ hội Tịch Điền. Sau những biến cố của lịch sử, lễ hội Tịch Điền ở Minh Nông tưởng chừng đã mai một. Những năm gần đây, nhận thức rõ tầm quan trọng của sự tích "Vua Hùng dạy dân trồng lúa" là một trong những tập tục tín ngưỡng đặc trưng của cư dân nông nghiệp Việt Nam, Ủy ban Nhân dân thành phố Việt Trì đã xây dựng đề án phục dựng lại Lễ hội Tịch Điền.
Tháng Giêng năm Canh Dần 2010, Lễ hội Tịch Điền ở Minh Nông được tổ chức trong không gian trải rộng theo vùng đất như truyền thuyết xưa, từ khu vực Chợ Lú đến các thôn Minh Bột, Hồng Hải, Thông Đậu của xã Minh Nông.
Khu di tích Tịch Điền có diện tích khoảng 1.000m2, cánh đồng quy hoạch rộng khoảng 10ha. Việc tổ chức Lễ hội Tịch Điền gắn với sự linh thiêng của Lễ hội Đền Hùng, tạo nên điểm nhấn văn hóa tâm linh của con dân đất Việt.
Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, các thế hệ nhân dân làng Minh Nông một lòng trung kiên xây dựng và bảo vệ đất nước, phát triển kinh tế. Tại Minh Nông, vẫn còn lưu danh những trận đánh của đội du kích trong kháng chiến chống thực dân Pháp. Với các thành tích ấy, đội du kích của làng Minh Nông đã vinh dự được Đại tướng Võ Nguyên Giáp tặng thưởng một cây kiếm quý.
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hàng trăm người con Minh Nông đã quên mình chiến đấu và hy sinh. Năm 2004, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Minh Nông vinh dự được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Minh Nông ngày nay đã và đang thay da đổi thịt từng ngày. Năm 2010, Minh Nông vinh dự được nhận quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập phường Minh Nông thuộc thành phố Việt Trì.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Minh Nông, ông Nguyễn Văn Bằng cho biết phường hiện có 5 khu dân cư, 2.288 hộ với 8.326 nhân khẩu. Trong những năm qua, phường được thành phố Việt Trì đầu tư xây dựng nhiều công trình trọng điểm, đường làng, ngõ xóm được bê tông hóa. Hệ thống điện-đường-trường-trạm được xây dựng khang trang, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt. Minh Nông-vùng đất gắn liền với lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc đang vươn lên như một điểm sáng của đất Tổ./.
Vũ Bắc (TTXVN)